این آسیاب های آبی 7 دستگاه بوده اند که به ترتیب آبگیری عبارت بودند از: آسیاب قلتغشاه، آسیاب خاکی، آسیاب سنگ سفید، آسیاب محمود میرزا، آسیاب شیرعلی و آسیاب آراگوره یا هاروگوره» (قدیمی ترین آسیاب اسفرجان متعلق به زمان ساسانیان است).
کاروانسرای ملک از بناهای تاریخی دوره صفویه در شمال شهرستان شهرضا در جوار امامزاده شاهرضا در مسیر اصفهان به شیراز بنا گردیده است. این کاروانسرا همانند دیگر بناهای عصر عباسی در زمین مستطیل شکل و به صورت چهار ایوانه ساخته شده و در وسط آن حوض آب بزرگی وجود داشته که آب آن به مصرف کاروانیان و زائران حاضر در کاروانسرا می‌رسیده است. این آب از زاویه جنوب شرقی کاروانسرا با معابر تنگ و طولانی با پیچ و خم به کاروانسرا وارد می‌شده است و از سمت شمالی کاروانسرا خارج می‌گردیده است. محل تامین آب از چشمه‌ای بوده که از کوه مجاور امامزاده جاری بوده که هم اکنون علاوه بر خشک شدن، حوض وسط نیز تخریب گردیده است.
کاروانسرای امین آباد در کیلومتر 40، جاده شهرضا- آباده، استان اصفهان واقع شده. بانی این کاروانسرا به درستی شناخته نشده است. این اثر در تاریخ 1 دی 1348 با شماره ثبت 884 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تاورنیه از این بنا به نام "امین آباد" و "امام آباد" یاد کرده و آن را از بناهای امام قلی خان، حاکم شیراز، دانسته است. ماکسیم سیرو، با توجه به شباهت این بنا با دو کاروانسرای ده بید و خان خوره، هر سه را اثر یک معمار دانسته است. سیرو این کاروان سرا را "امین آباد" می نامد و می نویسد که احتمالا آن را در زمان شاه عباس اول صفوی یا شاه صفی ساخته اند. سیرو در جای دیگر می نویسد که شباهت سردر این بنا با کاروان سرای یزد خواست احتمال احداث آن را در دوره شاه عباس اول بیشتر می کند. پاسکال کست از این بنا نقشه و پرسپکتیو خوبی تهیه کرده است که وضع بنا را در آن زمان نشان می دهد.
این بنا به نظر پژوهشگران از کاروانسراهای دوره صفویان است. اهالی محل نیز احداث این کاروانسرا و مسجد و آب انبار و حمامی در روستای امین آباد را به زمان شاه عباس اول صفوی نسبت می دهند. ژان باتیست تاورنیه در سفرنامه اش، به باغ زیبایی در اطراف این بنا اشاره کرده است که امروزه وجود ندارد. به گفته اهالی محل، در زمان ظل السلطان، به سبب نا امنی منطقه، قوای وی در این کاروانسرا مستقر بودند. پس از آن، ظل السلطان این بنا و آب انبار و حمام و مسجد روستای مجاور آن را به عروس خود بخشید که بعدها ملک التجار آنها را از او خرید. این بناها پس از فوت ملک التجار جزو بناهای وقفی قرار گرفت و وقف نامه آنها در اختیار اداره اوقاف است. کاروانسرای امین آباد در زمان پهلوی اول به قزاق خانه و بعد از آن به مقر ژاندارمری تبدیل شد. این بنا به مرور زمان آسیب هایی دیده و در حال حاضر، سازمان میراث فرهنگی در حال مرمت آن است.
در خیابان شهید رئیسی شهرضا مسجد حاج عبدالحمید مربوط به سال ۱۲۹۷ ه.ش میباشد که دارای سردری با آجرهای لعاب‌دار زیبا از مساجد دو ایوانی عصر قاجار میباشد و با نظارت اداره میراث فرهنگی تعمیر شده است.
زمین این مسجد از طرف حاج عبدالحمید حمیدی وقف و به سبک دوره‌ی قاجاریه ساخته‌شده است. مسجدی با مساحت ۲۰۰۰ مترمربع شامل دو قسمت مسجد و شبستان که در شبستان آن محرابی زیبا با حاشیه‌های گچ‌بری ساخته‌شده است.
مسجد گنبدی خشتی به ارتفاع ۲۰ متر، دو ایوان بلند آجری دوطبقه، کتیبه موقوفات مسجد، ۴ ناودان سنگی و باغچه‌ای با ۴ ستون سنگی قدیمی برای قرار دادن گلدان دارد.
جعفر بن موسی کاظم (شاهرضا) به اعتقاد اکثریت مردم از فرزندان امام موسی بن جعفر و از برادران امام رضا است. بنا بر آنچه از اسناد در دست است قول صحیح‌تر این است که شاهرضا از فرزندان بلافصل امام موسی کاظم بود و در دامنه کوهی که امروز در جوار حرم مطهر است کشته شده است وسرش از تن جداشد که در طوقچه اصفهان دفن شده است.[۱]
مقبره امامزاده شاه رضا مربوط به دوره صفوی است. این اثر در ورودی شهرضا و در کنار کوهی به نام کوه سفیدی واقع شده است و با توجه به فضای سرسبز موجود در این منطقه مسافرانی که از سوی اصفهان به شهرضا وارد می‌شوند این مکان را خواهند دید.[۲]
این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۳]
به گزارش سیناخبر بقعه قدیم امامزاده بنایی با مصالح خشت و گل بوده که در سال 1308 مرمت و بازسازی شده است. مساحت صحن امامزاده 2000 متر و مساحت زیر بنای بقعه 800 متر می باشد. همچنین برای رفاه حال زائرین 20 باب زائرسرا به صورت سوئیت و اتاقهایی در ضلع شمالی صحن امامزاده ساخته شده است.
گنبد دوپوش زیبا با نمایی عالی و کاشیکاری شده ی امامزاده از کف 30 متر ارتفاع داشته و ضریحی چوبین در ابعاد 4×3 روی سنگ مزار و داخل بقعه قرار گرفته که از روزگار شاه عباس بزرگ است. گنبد کاشی کاری شده از نظر معماری مانند گنبد مدرسه ی چهارباغ است.
تاریخ ساخت ایوان قدیمی امامزاده به 432 سال پیش و به تاریخ 999 هـ.جری قمری می رسد و این مطلب به خوبی در یکی از کتیبه های سنگی موجود در ایوان مشخص و نمایان است. مردم روستا و اقصاء نقاط دیگر شهرستان نسبت به این امامزاده بزرگوار احترام خاصی داشته و دارند.
نسب این امامزاده بزرگوار بنا به اعتقاد معتمدین محل و همچنین تأییدیه آقای فلسفی از مرکز کتابخانه آستان قدس رضوی به حضرت موسی بن جعفر (ع) می رسد.
در این شجره نامه چنین آمده است: آقای دکتر محمد مهدی فقیه بحرالعلوم در کتاب بقاع متبرکه کشور صفحه 8 آورده است که امامزاده شاهزاده سید علی اکبر برادر بلافصل حضرت رضا و شاه چراغ (ع) می باشد و پسر ارشد حضرت موسی بن جعفر (ع) است و همچنین آمده است که ایشان وهمسر و فرزندشان را شهید و هر سه را در روستای شاه سید علی اکبر دفن نموده اند.
بنا بر روایت منابع تاریخی، شاهزاده علی اکبر(ع)، به همراه فرزند دوازده ساله‌اش سید اسماعیل و همسرش که باردار بوده، پس از رسیدن به دامنه کوهی مشرف به روستای فعلیشاهزاده علی‌اکبر»، به دست عمال حکومت عباسی به شهادت می‌رسند.
بر سنگ مزار ایشان چنین نوشته شده که در حال فرار از دست مأموران حکومتی در جوار کوه پناه می‌گیرند، اما مأموران جای آنها را یافته و او و همسرش را که در حال زایمان بوده به شهادت می‌رسانند». هم‌اکنون در قسمت پائین مزار امامزاده دو سنگ قبر است که یکی مربوط به همسر و دیگری مربوط به فرزند ایشان است.
این روستا به‌ویژه در ایام بهار از آب و هوایی دلنشین و مطبوع برخوردار است که مسافران می‌توانند علاوه بر زیارت آستان مقدس امامزاده علی اکبر(ع)، از آب هوای مطبوع آن نیز در این فصل بهره‌مند شوند.
درباره این سایت